Ergenlerde Madde Bağımlılığı Sebepleri ve Tedavisi

Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçiş ve bireyselleşme dönemidir. Büyük oranda fiziksel ve psikolojik değişimlere neden olduğundan sancılı bir süreç olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle ergenlerde madde bağımlılığı konusu ülkemizde ve dünyada son derece ciddi bir problemdir. Öyle ki özellikle son yıllarda ergenlerde madde bağımlılığı makale araştırmalarının konusu haline gelmiştir.

Özellikle ergenlik döneminde görülen bağımlılıkların en önemli nedenlerinden bir tanesi kentleşme ve sanayileşmenin getirdiği yalnızlaşmadır. Kendilerini yalnız, güçsüz ve çaresiz hisseden bireyler, kendilerine iyi gelecek bir şeyler yapmanın yollarını ararken bazen alkol, sigara, uyuşturucu gibi zararlı ve bağımlılığa neden olabilecek maddelerle karşılaşabilmektedirler.

Madde Bağımlılığı Sebepleri

Madde bağımlılığı, hayatın olağan akışını bozacak, aile ve sosyal yaşantıyı olumsuz etkileyecek derecede devamlı madde kullanma isteğidir. Bu isteği durdurmak zordur. Kişiler başlangıçta kontrolün kendilerinde olduğuna inandıklarından bu durumun nelere sebebiyet vereceğini kestiremeyebilirler. Ancak çok uzun bir zaman geçmeden kullandıkları maddenin etkisi altına girmeleri kaçınılmazdır.

Madde bağımlılığına neden olan durumlar kişiye göre değişkenlik göstermektedir. Ancak sıklıkla karşılaşılan ve bilinen bazı nedenler şöyledir:

• Genetik miras
• Aşırı ilgili ya da aşırı ilgisiz aile yapısı
• Bozuk aile düzeni
• İletişim eksikliği/kopukluğu
• Uzun süreli depresyon
• Başarısız olmak
• Ekonomik sıkıntılar
• Çok sevdiği birini kaybetmek
• Sevilmediğini hissetmek

Bu nedenler madde bağımlılığında en sık karşılaşılanlar arasındadır. Madde kullanımı her yaş grubunda görülebilecek bir durum iken, Ergenlerde madde bağımlılığı↗️ görülme sıklığı diğer yaş gruplarına göre oldukça fazladır.

Ergenlerde Madde Bağımlılığını Tetikleyen Nedenler

Ergenlerde madde bağımlılığı sebepleri yetişkinlere göre bazı farklılıklar gösterebilmektedir. Ergenlik döneminde meydana gelen fiziksel ve psikolojik değişimler madde bağımlılığını en çok tetikleyen sebeplerden bir tanesidir.

Değişimler her zaman sancılı süreçlerdir. Çocukluktan yetişkinliğe adım atılan bu süreçte anlamak da anlaşılmak da normalde olduğundan çok daha zordur. Bireyin kendini yalnız ve çaresiz hissetmesi, yaşadığı karamsarlıktan sıyrılmaya çalışması ve bu istekleri doğrultusunda farkında olmadan bağımlı hale gelmesi en sık yaşanan durumlardandır.

Bunun yanı sıra, bireylerin içerisinde bulundukları arkadaş grubu madde bağımlılığını etkileyen yegâne sebeplerden birisidir. Maruz kaldıkları arkadaş baskısı, ergenliğin verdiği düşüncelerle toplumda kendini var etme çabası ve bir kereden bir şey olmaz düşüncesiyle gençler kendilerini bu batağa hapsetmektedirler.

Madde bağımlılığı yaşayan kişilerde insanlara duyulan güvensizlik, kendine güvenmeme, başarısız ve yetersiz olduğunu düşünme gibi durumlar da görülmektedir. Bu nedenle gençler madde kullanımı esnasında kontrolün kendilerinde olduğunu düşünerek gerçek düşüncelerini susturabilmeyi amaçladıklarından, başlangıçta bağımlı olduklarının farkına varamazlar.

Madde Bağımlılığı Belirtileri

Yetişkinlerde ve ergenlerde madde bağımlılığı ve madde kullanımı devam ettiği sürece çok ciddi problemlere neden olacaktır. Madde bağımlılığının yarattığı olumsuzluklardan ilk olarak aileler etkilenmektedir. Aile içi ilişkilerin bozulmasına yol açan bu durum, ailelerin parçalanmasına neden olabilecek kadar ciddi sonuçlar doğurmaktadır.

Madde kullanımı, düşünme kabiliyetini etkileyerek yanlış kararlar vermeye neden olur. Bunun yanı sıra maddeye ulaşma isteği aşırı harcamalara ve ekonomik sıkıntılara yol açacaktır. Tüm bunların sonucu olarak da bir zamanlar rahatlamak, iyi hissetmek için başvurulan bu yol zamanla içerisinden çıkılamaz bir hal alacaktır.

Madde bağımlılığının neden olduğu olumsuzluklar ortadadır. Peki yetişkinlerde ve ergenlerde madde bağımlılığı nasıl anlaşılır?

• Ruh halinde meydana gelen ani değişimler
• Algı karmaşası
• Aşırı harcamalar yapma
• Yalan söylemek
• Aşırı uyku hali
• Halsizlik
• Ani kilo kaybı
• Dikkat eksikliği
• Sık sık arkadaş ve ortam değiştirme
• Titreme, terleme
• İçe kapanıklık
• Hayata karşı ilgisizlik
• Vücutta yara, morluk ve enjektör izleri

Bir kişide bu belirtilerden bir ya da birkaçının görülmesi her zaman madde bağımlılığını işaret etmeyebilir. Ancak eğer bir kişide bu belirtilere rastladıysanız temkinli davranmakta ve doğru olup olmadığından emin olmakta fayda vardır.

Ergenlerde Uyuşturucu Kullanımı

Ergenlerde madde bağımlılığı yani uyuşturucu kullanımı oldukça sık görülmektedir. Diğer etkenlerin yanı sıra asıl sebebi meraktır. Özellikle uyuşturucu kullanımında bir kereden bir şey olmaz düşüncesiyle denemeler yapmak ve bu batağa saplanmak en belirgin örneklerden bir tanesidir.

Uyuşturucu madde kullanımı, beynin işlevlerini etkileyerek normal işleyişini bozmaktadır. Bazı maddeler damar tıkanıklığı gibi başka sağlık sorunlarına neden olurken, bazı maddeler psikolojik rahatsızlıkların zeminini hazırlamaktadır. Kullanılan madde beyinde algı karmaşasına neden olduğundan, bu kişilerde madde kullanımı şizofreni görülme riskini 7 katına çıkarmaktadır.

Ergenlerde Alkol Kullanımı

Ergenlerde madde bağımlılığı denildiğinde akla ilk gelen uyuşturucu olsa da alkol bağımlılığına da oldukça sık rastlanmaktadır. Alkol kullanımı, uyuşturucudan farklı olarak beynin işleyişini bozmaz ama yavaşlamasına neden olur. Aynı zamanda unutkanlığa ve yaşlılıkta bunmaya yol açmaktadır.

Alkol kullanımı, beyinde meydana getirdiği hasarlar dışında karaciğer ve böbrek yetmezliği gibi başka sağlık sorunlarını da beraberinde getirmektedir.

Ergenlerde Madde Bağımlılığı Tedavisi

Madde bağımlılığı tedavisi, uzun ve zor bir süreçtir. Bağımlılık yapan maddelerin çeşitliliği ve barındırdığı özellikler neticesinde bir tedavi süreci belirlenmektedir. Tabii bireylerin karakterleri, yaşam şartları, yaşadığı problemler aynı olamayacağından uygulanacak tedavi de buna göre şekillenmektedir.

Tedavi süresi, kişiye ve durumun gidişatına göre değişebilmektedir. Ancak ortalama süre 3 aydır. 3 aydan daha kısa süren tedavilerde tedavinin başarısız olma ihtimalinin daha yüksek olduğu görülmektedir. Dolayısıyla tedavinin uzunluğu başarılı olma oranını da etkilemektedir.

Bu uzun ve zorlu süreçte bağımlılık problemi yaşayan kişi kadar ailenin de sabırlı olması ve desteği çok önemlidir. Tedavi süresince; psikoterapi, grup terapileri ve ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. Gerekli görüldüğü durumlarda yatarak tedavi uygulanması da mümkündür.

Madde Bağımlılığı İçin Alınacak Önlemler

Ergenler için madde bağımlılığından korunma öz-yeterlilik ölçeği gibi bazı testler, araştırmalar yapılmaktadır. Ancak bu konuda en büyük görev yine ailelere düşmektedir. Ne yaptığını bilen, kendine güvenen, bireysel yeteneklerinin ve yeterliliğinin farkında olan bireyler yetiştirmek ergenlerde madde bağımlılığı riskini ciddi oranda azaltacak durumlardan bir tanesidir.