Değerlik Elektronu Nedir?
Bir atomun en yüksek enerji seviyesinde bulunan, en dış elektron kabuğunda yer almakta olan elektronlarına, değerlik elektronu denir. Değerlik elektronları, elementlerin kimyasal özelliklerinin belirlenmesinde etkendirler. Aynı zamanda bu elektronlar, elementin diğer elementlerle bağ kurup kurmayacağını da belirlerler.
Hidrojen atomunun tek elektronu, aynı zamanda bu atomun da tek değerlik elektronunu temsil etmektedir. Elementlerin sahip oldukları bu değerlik elektronu sayısı, kimyasal bağ kurulumunda da etkilidirler. Atom numarası 6 olan bu karbon atomunun birinci enerji seviyesinde 2 (1s2), ikinci enerji seviyesinde ise de 4 elektron (2s2 2p2) bulunmaktadır. Dikkat edilmesi gereken bir konu vardır. O da karbon atomunun en yüksek enerji seviyesinde iki alt kabuk bulunmasıdır. 2s alt kabuğunda da 2p alt kabuğunda da ikişer elektron yer almaktadır. Değerlik elektronlarına bakarken ise, sadece en sondaki alt kabuğu değil, aynı temel enerji seviyesindeki bu iki alt kabukta bulunan toplam elektron sayısını dikkate alınmalıdır.
Değerlik Elektronu Nedir?
Elementlerin periyodik tablosunu bulunur. Bu tablo ise günümüze kadar bilinen tüm kimyasal elementleri listeleyen ve birçok farklı karelerden oluşan renk kodlu bir tablodur. Periyodik tablo bu elementler hakkında birçok bilgi içermektedir. Periyodik tablodaki her bir sütun 1’den 18’e kadar etiketlenmiştir ve bunlara da grup adı verilmektedir. Genel olarak periyodik tabloda, tek bir dikey sütundaki tüm elemanlar aynı sayıda değerlik elektronuna da sahip olmuş olur.
Değerlik Elektron Sayısı Nedir?
Periyodik tablolarında değerlik elektron sayısı istenen elementler bulunmaktadır. Bu elementin, kimyasal sembolü (her kutudaki harfler), atom numarası (her kutunun sol üst köşesindeki sayı) veya kullanılabilecek diğer tüm bilgiler periyodik cetvel de yer almaktadırlar. Buradaki bilgiler ile birlikte değerlik elektron sayısı da bulunabilir.
Bu değerlik elektronlarının sayısını belirlemek için grup numaraları kullanılmaktadır. Geçiş elementi olmayan bir metalin grup numarası sayesinde, o elementin bir atomundaki değerlik elektronlarının sayısı kolaylıkla bulunabilir. Grup numarası ise bu elementlerin bir atomundaki değerlik elektronlarının sayısı olarak hesaplanır.
Geçiş Metalleri İçin Değerlik Elektronları Bulma
- grup ile 12.grup arasındaki elementlere geçiş metalleri denmektedir. Değerlik elektronları bulunacağı zaman diğer elementlere göre nu geçiş metalleri farklı bir hesaplama gerektirir.
- Geçiş metallerinde periyodik tablodaki diğer elementler gibi değerlik elektron sayısının hesabı yapılamıyor. Bunun nedenini anlamak için da bu elektronların atomlarda nasıl davrandığı bilgisi yeterince bilinmelidir.
Bir atomun elektron sayısı arttıkça da, farklı farklı orbitallerde yer almaktadırlar. Genel olarak ise bu değerlik elektronlar, en dış katmanda yer alan elektronlardır ve bu elektronlar da bu katmana eklenirler.
Elektron Konfigrasyonu İle Değerlik Elektronlarını Bulma
Bir elementin değerlik elektronlarını bulabilmenin bir diğer yolu ise elektron konfigürasyonudur. Bu olay ilk bakışta oldukça karmaşık görünebilir. Ancak bir atomda yer alan elektronların orbitallerini harf ve rakamlarla temsil etmenin bir yoludur ve bu olayda neye bakılacağı öğrenildikten sonra ise oldukça da kolaydır. Tabii bu durum geçiş elementleri için aynı değildir. Geçiş elementlerinde bu durum biraz daha zor işler.
Eğer hareket halinde olan bir konfigürasyon verilir ise, bir sonraki adıma geçilebilmektedir. Ancak sizin kendinizin bulması gerekiyor ise aşağıda yer alan adımlar takip edilmektedir.
Bir atoma elektronlar eklendiği sürece, sırasına göre çeşitli orbitallere düşerler (ilk ikisi 1s yörüngesine, bundan sonraki ikisi 2s yörüngesine, altısı 2p yörüngesine girer). Geçiş metalleri dışındaki bu atomlar için de yörüngelerin çekirdeğin etrafında orbital kabukları oluşturduğunu ve bu durum da birbirini takip etmekte olan her kabuğun önceki kabuklardan çok daha uzakta olduğunu söyleyebiliriz. Sadece iki elektron tutabilen ilk kabuğun dışında, geçiş metalleri hariç her kabuk sekiz elektron tutabilir. Bu duruma ise de Oktet Kuralı adı verilmektedir.
Elementlerin elektron orbitalleri bilindiği zaman, bu değerlik elektronlarını bulmak çok daha kolaydır. En dış kısımda yer alan kabuktaki elektron sayısı da kullanılabilir. Eğer dış kabuk dolu ise, yani sekiz elektron varsa veya ilk kabuk için iki elektron varsa, element inerttir. Yani bu element kararlıdır. Hem de bu element diğer elementler ile birlikte kolayca reaksiyona girmez. Ancak geçiş metalleri ise bu kurallara tam olarak uyum sağlayamamaktadır.
Periyodik tabloda yer almakta olan yatay satırlara periyot adı verilmektedir. Bu periyodik tablonun tepesinden başlandığında oradaki her periyot, o periyotta bulunmakta olan atomlar ile aynı miktarda elektron kabuğuna sahip olmaktadır. Bu bilgi ise, bir elementin kaç değerlik elektronuna sahip olup olmadığını belirlemek amacı ile bir kısa yol olarak da kullanılabilmektedir. Bu elektronlar sayılıyor iken periyotların en sol tarafından saymaya başlanmaktadır. Buna bir örnek olması için selenyum elementi incelendiğinde, selenyum elementi 4. periyotta yer aldığından dolayı bu elementin 4 yörünge kabuğuna sahip olduğunu söylenebilmektedir. 4. periyotta soldan 6. element olduğu için selenyumun altı değerlik elektronuna sahip olduğunu gözlemlenmektedir. Bu son adım yapılırken de geçiş elementleri göz ardı edilmektedirler.
